‘In het zwart’ werken lijkt misschien aantrekkelijk, zowel voor bedrijven als werknemers. Toch blijf je er maar beter van weg. De risico’s van zwartwerk wegen niet op tegen de voordelen. We hebben ze hier voor je opgelijst.
Wat is zwartwerk?
Iemand werkt ‘in het zwart’ als het werk niet aangegeven wordt bij de fiscus. Dat lijkt voordelig: de werkgever of klant betaalt minder belastingen, de werknemer of niet-facturerende zelfstandige verdient netto meer en krijgt onmiddellijk betaald.
Toch is het geen goed idee: zwartwerk is en blijft fiscale fraude, en dus strafbaar. Bovendien is een zwartwerker niet verzekerd bij een ongeval op het werk of op de weg ernaartoe. Als dat gebeurt, draaien de werkgever of de werknemer zelf voor alle kosten op.
Werkt de Belg anno 2022 nog ‘in het zwart’?
België is op het vlak van zwartwerk een van de koplopers in Europa. Ons land produceert een dikke 15 procent van het bruto binnenlands product ‘in het zwart’, goed voor bijna 71 miljard euro. Onderzoek toont wel een daling aan: in 2019 werd 52 procent minder zwartwerk vastgesteld dan in 2017.
Enerzijds komt dat doordat de overheid inzet op het ‘verwitten’ van gevoelige sectoren. Denk maar aan de ‘witte kassa’ voor de horeca, de dienstencheques voor hulp in het huishouden en de recente invallen van de arbeidsinspectie bij koerierbedrijven. Anderzijds heeft de vermindering ook te maken met een dalend aantal controles, bij gebrek aan RSZ-inspecteurs.
Maar wat zijn nu de risico’s van zwartwerken?
Voor de zwartwerkende werknemer of zelfstandige
- Je riskeert een fikse boete als je betrapt wordt op zwartwerk. Krijg je een uitkering? Dan kan je die verliezen en zelfs moeten terugbetalen.
- Je hebt geen rechten tegenover je werkgever. Die kan op allerlei manieren misbruik van je maken: jou te weinig betalen of te veel laten werken, je van de ene op de andere dag ontslaan …
- Bovendien mis je vakantiegeld, maaltijdcheques, pensioenrechten, uitkeringen bij ziekte of zwangerschap.
- Wanneer je een ongeval krijgt op het werk of op weg ernaartoe, kan je geen verzekering of mutualiteit aanspreken om (een deel van) je kosten te vergoeden.
- Met de ervaring die je opdoet, kan je niet uitpakken op je cv. Want je was nooit officieel in dienst bij deze werkgever.
Voor de werkgever
- Stel je mensen ‘in het zwart’ tewerk, dan hangen je stevige boetes, inbeslagnames en zelfs gevangenisstraffen boven het hoofd.
- Je loopt het risico in lange - en dure! - juridische conflicten te verzeilen wanneer een niet-officiële werknemer een arbeidsongeval krijgt. Als werkgever ben je wettelijk verplicht een arbeidsongevallenverzekering (voor ondernemingen) of een verzekering voor huispersoneel (voor particuliere werkgevers) af te sluiten. Doe je dat niet, dan moeten jij en de zwartwerker samen opdraaien voor de kosten. Maar wie wat betaalt, wordt het onderwerp van een stevige discussie.
Voor de maatschappij
- Wie zwartwerk in stand houdt, is niet solidair tegenover de mensen en ondernemingen die wél correct hun belastingen betalen. De belastingen op arbeid die de overheid int, dienen onder andere om de kosten van de sociale zekerheid te betalen.
- Tegenover ondernemingen die hun belastingen wel correct betalen, komt zwartwerk neer op concurrentievervalsing. Want zij moeten hun klanten hogere prijzen aanrekenen dan concurrenten die dat niet doen.
- Ook als klant of consument doe je er beter aan om geen zwartwerkers in huis te halen. Want zonder contract heb je geen poot om op te staan als de geleverde goederen of diensten niet in orde blijken te zijn.
